Program i literatura I edycji

Hasłem pierwszej edycji Olimpiady jest "Etyka w działalności biznesowej".

W założeniach Olimpiada Przedsiębiorczości będzie łączyć w sobie następujące cele:

• uświadomienie młodzieży konieczności zachowywania się w sposób przedsiębiorczy, jeżeli chcą oni realizować własne cele w życiu prywatnym i zawodowym;
• rozbudzenie i wzmocnienie wśród młodzieży postaw i zachowań przedsiębiorczych;
• doskonalenie u młodzieży umiejętności analizy zjawisk zachodzących w gospodarce, w organizacji oraz w życiu prywatnym mających wpływ na zachowania przedsiębiorcze;
• rozwijanie u młodzieży zdolności myślenia analitycznego i syntetycznego, planowania oraz realizacji przedsięwzięć, rozwiązywania w sposób twórczy problemów, skutecznego komunikowania się, poszukiwania informacji i na ich podstawie podejmowania decyzji, współdziałania w zespole oraz negocjacji;
• tworzenie pozytywnego klimatu wokół działalności biznesowej;
• lepsze przygotowanie młodzieży do wyzwań współczesnego świata do których należą tendencja do integracji i globalizacji życia społecznego, wzrost roli wiedzy i informacji oraz coraz szybszy postęp naukowo-techniczny;
• zachęcanie młodzieży do studiowania na uczelniach ekonomicznych.

Tak różnorodne cele Olimpiady powodują, że wśród uczestników oceniana będzie zarówno wiedza, umiejętność jej przełożenia na praktyczne umiejętności, jak również badane będą reprezentowane przez nich postawy i zachowania przedsiębiorcze. Z tego powodu formy zadań na Olimpiadzie będą zróżnicowane. Wiedza będzie sprawdzana poprzez testy; postawy i zachowania przedsiębiorcze będą badane poprzez przygotowywane przez uczestników projekty, a także rozwiązywanie przygotowanych case'ów i prezentacje na zadany temat.

Zakres tematyczny Olimpiady jest zgodny z podstawą programową nauczania przedsiębiorczości w szkołach ponadgimnazjalnych, poszerzony dodatkowo o zagadnienia związane ze zmienianym corocznie hasłem przewodnim Olimpiady. Niemniej jednak organizatorzy zakładają, że uczestnicy Olimpiady wykażą się umiejętnością samodzielnego przyswajania wiedzy wykraczającej poza wymogi szkolne. Młodzież biorąca udział w Olimpiadzie powinna posiadać podstawową wiedzę z zakresu psychologii, socjologii, ekonomii, zarządzania i prawa.

Program Olimpiady składa się z dwóch bloków tematycznych:

1. Zmienny blok tematyczny ustalany corocznie dla każdej edycji Olimpiady, zawierający problematykę wynikającą z hasła danej edycji. Hasłem przewodnim pierwszej edycji Olimpiady jest "Etyka w działalności biznesowej". Poprzez wybór tego tematu organizatorzy Olimpiady chcą przybliżyć uczniom zasady, którymi powinni kierować się przedsiębiorcy oraz pokazać, że działalność biznesowa musi opierać się na zasadach etycznych. W przekonaniu organizatorów Olimpiady brak zachowań etycznych jest bolączką współczesnego świata. Pragną również zwrócić uwagę na społeczną odpowiedzialność biznesu, która polega (zgodnie z definicją Komisji Europejskiej) na dobrowolnym uwzględnianiu w strategii przedsiębiorstwa interesów społecznych, zagadnień ochrony środowiska, jak również relacji z różnymi grupami interesariuszy takimi, jak: pracownicy, klienci, podwykonawcy. Można uznać, że przedsiębiorstwo odpowiedzialne społecznie to takie, które wnosi pozytywny wkład do lokalnej społeczności, co oznacza, że cecha ta nie jest związana z wielkością firmy i rodzajem prowadzonej działalności. Zaangażowanie przedsiębiorstwa w problemy społeczności daje korzyści nie tylko otoczeniu, ale również przedsiębiorstwu. Do korzyści tych można zaliczyć: tworzenie pozytywnego wizerunku, budowę zespołu pracowników identyfikujących się z celami przedsiębiorstwa, ich większą otwartość na innowacje, poprawę współpracy z kontrahentami, lepszy odbiór przez klientów, dobre relacje z lokalnymi władzami i większą otwartość władz na problemy przedsiębiorców. Ważne jest odpowiadanie przez przedsiębiorstwa na wyzwania i oczekiwania całej społeczności.
2. Stały blok tematyczny dla wszystkich edycji Olimpiady, który obejmuje następujące obszary tematyczne:
   

   1. Psychologiczne i socjologiczne uwarunkowania przedsiębiorczości

      Psychologiczne koncepcje człowieka. Potrzeby człowieka - rodzaje, hierarchia, zmiana potrzeb. Osobowość człowieka - typy osobowości, rozwój osobowości, samoocena, prezentacja własnej osoby. Istota asertywności, kreatywności i przedsiębiorczości. Role społeczne i organizacyjne. Stres - przyczyny stresu, sposoby radzenia sobie ze stresem. Komunikacja interpersonalna - rodzaje komunikacji, podstawy konstruktywnej komunikacji. Mechanizm motywacji człowieka - teorie motywacji, zasady skutecznej motywacji, narzędzia motywacji. Konflikty - rodzaje, przyczyny konfliktów, przebieg konfliktów, sposoby kierowania konfliktami. Negocjacje - uwarunkowania negocjacji, strategie negocjacji. Praca zespołowa - organizacja pracy, tworzenie zespołów, planowanie działań zespołowych, zasady funkcjonowania zespołów. Etyka.

   2. Makrouwarunkowania przedsiębiorczości

      Gospodarka rynkowa - podmioty gospodarki rynkowej, popyt, podaż, okrężny obieg dochodów. Dochód narodowy. Wzrost gospodarczy i jego mierniki. Wahania aktywności gospodarczej. Inflacja - przyczyny, rodzaje, sposoby walki z inflacją. Rola państwa w gospodarce - polityka gospodarcza, interwencjonizm państwowy, budżet państwa, polityka fiskalna, rola banku centralnego, polityka pieniężna. Rynek pracy - popyt na pracę, podaż pracy, bezrobocie, narzędzia przeciwdziałania bezrobociu. System finansowy gospodarki - rynek finansowy, instytucje finansowe, instrumenty finansowe, giełda. Gospodarka otwarta - wymiana międzynarodowa, kursy walutowe, bilans płatniczy, bilans handlowy. Globalizacja i integracja gospodarki.

   3. Przedsiębiorczość w rodzinie

      Zachowanie gospodarstw domowych na rynku - użyteczność, ścieżka cen, punkt równowagi konsumenta, ochrona praw konsumentów. Dochody z pracy - formy zatrudnienia, formy wynagradzania, wynagrodzenie brutto, wynagrodzenie netto. Dochody ze świadczeń - świadczenia społeczne, system pomocy społecznej, system zabezpieczenia emerytalnego. Dochody z kapitału - sposoby lokowania oszczędności, lokaty pieniężne, lokaty rzeczowe, gra na giełdzie. Wydatki gospodarstwa domowego - rodzaje wydatków, ubezpieczenia gospodarcze: osobowe i majątkowe. Budżet gospodarstwa domowego - zasady konstruowania budżetu, kredyty konsumpcyjne, kredyty mieszkaniowe, racjonalne gospodarowanie budżetem gospodarstwa domowego, ryzyko.

   4. Zachowania przedsiębiorcze w przedsiębiorstwie

      Otoczenie konkurencyjne przedsiębiorstwa - podmioty otoczenia konkurencyjnego, sposoby analizy otoczenia konkurencyjnego. Strategie działania przedsiębiorstwa - strategie rozwoju, strategie konkurencji. Biznes plan - konstrukcja biznes planu, sporządzanie biznes planu. Forma prawna przedsiębiorstwa - przedsiębiorstwo indywidualne, spółka cywilna, spółki osobowe, spółki kapitałowe, spółdzielnie, przedsiębiorstwa państwowe, zakładanie przedsiębiorstwa. Struktury działalności gospodarczej - struktura organizacyjna, struktura kapitałowa, struktura kontraktowa. Finanse przedsiębiorstwa - rachunkowość, bilans przedsiębiorstwa, koszty, przychód, dochód, kondycja finansowa przedsiębiorstwa - wskaźniki rentowności, wskaźniki zadłużenia, wskaźniki płynności finansowej. Podejmowanie decyzji w przedsiębiorstwie - charakterystyka procesu decyzyjnego, racjonalność decyzji, sposoby podejmowania decyzji, rola informacji w procesie podejmowania decyzji. Kierowanie ludźmi w przedsiębiorstwie - dobór pracowników, zatrudnianie pracowników, prawa i obowiązki pracodawcy oraz pracownika, patologie w kierowaniu ludźmi, funkcje kierownicze, źródła władzy kierowniczej, style kierowania. Ubieganie się o pracę. Kryzys w przedsiębiorstwie i restrukturyzacja.

   5. Zachowania przedsiębiorcze na rzecz środowiska lokalnego

      Cele społeczne. Wydatki budżetu państwa na cele społeczne. Instytucje pomocy społecznej. Działalność organizacji pozarządowych. Struktura samorządu terytorialnego w Polsce. Zadania samorządu terytorialnego. Organizacja działalności samorządu terytorialnego. Budżet gminy. Działania przedsiębiorcze w gminie.

Literatura:

Zawodników przystępujących do udziału w Olimpiadzie Przedsiębiorczości na wszystkich jej etapach obowiązuje znajomość literatury zalecanej przez Komitet Główny oraz podręczników do przedmiotów związanych tematycznie z problematyką Olimpiady. Wykaz obowiązującej literatury jest corocznie aktualizowany i publikowany. Uczestnicy Olimpiady powinni wykazać się znajomością prasy fachowej zalecanej przez organizatorów. Źródłem informacji powinna być również publicystyka radiowo -telewizyjna.

1. Pozycje zwarte:

   1. Aronson E., Człowiek istota społeczna, PWN, Warszawa 1995.
   2. Bankowość na świecie i w Polsce. Stan obecny i tendencje rozwojowe, red. L. Oręziak, B. Pietrzak, Instytut Naukowo-Wydawniczy Olympus, Warszawa 2001.
   3. Beksiak J., Ekonomia, PWN, Warszawa 2001.
   4. Bień W., Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa, Difin, Warszawa 2003.
   5. Bratnicki M., Przedsiębiorczość i przedsiębiorcy współczesnych organizacji, Akademia Ekonomiczna w Katowicach, Katowice 2002.
   6. Drucker P., Zarządzanie w XXI w., Muza S.A., Warszawa 2000.
   7. Duraj J., Podstawy ekonomiki przedsiębiorstwa, PWE, Warszawa 2000.
   8. Dziubańska-Lechnio E., Sajdel E., Emerytury. Praktyczny poradnik, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa 2001.
   9. Etyka biznesu w działaniu: doświadczenie i perspektywy, pod red. W. Gasparskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001.
   10. Filar E., Skrzypek J., Biznes plan, Poltext, Warszawa 2001.
   11. Gasparski W., Strzałecka-Lewicka A., Rok B., Odpowiedzialność społeczna i etyka biznesu w polskim życiu gospodarczym, Towarzystwo Prakseologii, Warszawa 2004.
   12. Kłeczek R., Kowal W., Wożniczka J., Strategiczne planowanie marketingowe, PWE, Warszawa 2001.
   13. Kozielecki J., Koncepcje psychologiczne człowieka, PWN, Warszawa 1997.
   14. Kożusznik B., Zachowanie człowieka w organizacji, PWE, Warszawa 2002.
   15. Leksykon zarządzania, Difin, Warszawa 2003.
   16. Lewicka-Strzałecka, Etyczne programy firm: teoria i praktyka, Towarzystwo Naukowe Prakseologii, Warszawa 1998.
   17. Makin P., Cooper C., Cox C., Organizacja a kontrakt psychologiczny. Zarządzanie ludźmi w pracy, PWN, Warszawa 2000.
   18. McKay M., Davis M., Fanning P., Sztuka skutecznego porozumiewania się, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2001.
   19. Minus P., Etyka w biznesie, PWN, Warszawa 1995.
   20. Nalepa A., Struktura organizacyjna, Antykwa, Kraków 2001.
   21. Nasiłowski M., System rynkowy. Podstawy mikro- i makroekonomii, Wydawnictwo Key Text, Warszawa 2000.
   22. Nęcki Z., Negocjacje w biznesie, Wydawnictwo PSB, Kraków 2000.
   23. Obłój K., Strategia organizacji, PWE, Warszawa 1998.
   24. Penc J., Zarządzanie w warunkach globalizacji, Difin, Warszawa 2003.
   25. Pocztowski A., Zarządzanie zasobami ludzkimi, PWE, Warszawa 2003.
   26. Polska w Unii Europejskiej, Uwarunkowania i możliwości po roku 2004, red. G. Wojtkowska-Łodej, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2003.
   27. Porter M., Strategia konkurencji. Metody analizy sektorów i konkurentów, PWE, Warszawa 1992.
   28. Propedeutyka finansów, red. L. Szyszko, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2004.
   29. Robbins S., DeCenzo D., Podstawy zarządzania, PWE, Warszawa 2002.
   30. Roczniki Statystyczne GUS.
   31. Rybak M., Etyka menedżera - społeczna odpowiedzialność przedsiebiorstwa, PWN, Warszawa 2004.
   32. Schuktz D., Schultz S., Psychologia a wyzwania dzisiejszej pracy, PWN, Warszawa 2002.
   33. Sierpińska M., Jachna T., Ocena przedsiębiorstwa według standardów światowych, PWN, Warszawa 1994.
   34. Socha J., Rynek papierów wartościowych w Polsce, Instytut Naukowo-Wydawniczy Olympus, Warszawa 2003.
   35. Stabryła A., Zarządzanie strategiczne w teorii i w praktyce firmy, PWN, Warszawa - Kraków 2002.
   36. Stankiewicz M., Konkurencyjność przedsiębiorstwa. Budowanie konkurencyjności przedsiębiorstwa w warunkach globalizacji, Dom Organizatora, Toruń 2002.
   37. Tracy B., Scheelen F., Osobowość lidera, Wydawnictwo Studium Emka, Warszawa 2001.
   38. Trocki M., Grupy kapitałowe. Tworzenie i funkcjonowanie, PWN, Warszawa 2004.
   39. Tyszka T., Zaleśkiewicz T., Racjonalność decyzji, PWE, Warszawa 2001.
   40. Ubezpieczenia. Rynek i ryzyko, red. W. Ronki - Chmielowiec, PWE, Warszawa 2002.
   41. Wawrzyniak B., Odnawianie przedsiębiorstwa. Na spotkanie XXI w., Poltext, Warszawa 1999.

2. Czasopisma:

   1. Gazeta Prawna
   2. Harvard Business Review
   3. Personel
   4. Przegląd organizacji
   5. Rzeczpospolita

3. Akty prawne dotyczące prowadzenia działalności gospodarczej, w tym:

   1. Kodeks spółek handlowych
   2. Kodeks pracy
   3. Kodeks cywilny
   4. Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej